Vòng ngọc cẩm thạch là trang sức có giá trị cao rất được ưa chuộng trong văn hóa Á Đông nói chung và Việt Nam nói riêng. Cách đây hàng ngàn năm, ngọc cẩm thạch là loại đá quý vốn chỉ dành cho giới vua chúa, quý tộc. Chính vì vậy mà cho đến ngày nay, giá trị và nhu cầu của mặt hàng trang sức này chưa bao giờ suy giảm.
Theo lịch sử thì ngày xưa vua chúa thường mang bên mình trang sức bằng cẩm thạch, khi chết đi thường chôn theo mình vàng bạc, châu báu và cẩm thạch, điều này tượng trưng cho sự thịnh vượng, giàu có, quyền quý ở kiếp sau. Người ta sau này vì vậy mà cũng làm theo.
Khổng Tử – nhà triết gia vĩ đại của Trung Hoa, được tôn là bậc thầy của muôn đời (vạn thế sư biểu) cho rằng, ngọc cẩm thạch mang cái đức của người quân tử, tinh khiết như bậc thánh hiền, nếu như có một báu vật đại diện cho thiên đường thì ngọc cẩm thạch chính là thứ đó.
Có lẽ vậy mà ngọc cẩm thạch thường chế tác thành kiềng đeo tay hoặc miếng ngọc tròn bên trong có đục một lỗ giống như đồng xu, kiểu chế tác này giống hình chữ bi trong tiếng Hán, dịch nghĩa là thiên đường. Và từ cẩm thạch trong tiếng Hán cũng có nghĩa là thiên đường.
Tương tự như ruby, saphire hay tourmaline, cẩm thạch cũng rất khó để có thể định chính xác giá trị của nó. Đá cẩm thạch có những điểm nổi bật khác nhau, giá trị của nó còn phụ thuộc vào màu sắc, độ bóng, trọng lượng của đá. Những chiếc vòng đá cẩm thạch hiếm và đạt đến mức độ màu lục đậm rất quý thường sẽ được bán trong các phiên đấu giá.
Loại vòng cẩm thạch được ưa chuộng nhất, cũng như có giá trị cao nhất là loại màu xanh lục bảo, giới chuyên gia dùng từ “cẩm thạch hoàng đế” để chỉ màu sắc này. Loại này được ưa chuộng vì trong lịch sử Trung Hoa, các vị hoàng đế đều mang bên mình trang sức cẩm thạch màu xanh lục bảo để được trường thọ và giàu có ở cả kiếp này lẫn kiếp sau. Chính vì vậy mà ngày nay, người ta thường chọn vòng cẩm thạch màu xanh, chiếc vòng càng xanh càng đắt tiền.
Theo tiêu chuẩn đánh giá chất lượng cẩm thạch của tổ chức GIA (Viện đá quý Hoa Kỳ – Gemstone Institute of America). Chọn vòng cẩm thạch cần nhớ 3 yếu tố quan trọng nhất là độ trong, màu sắc và kết cấu của chiếc vòng.
Khi đánh giá chất lượng của một chiếc vòng ngọc cẩm thạch, điều đầu tiên và quan trọng nhất là độ trong của chiếc vòng. Để quan sát độ trong của chiếc vòng, chúng ta quan sát chúng dưới ánh sáng huỳnh quang.
Độ trong được phân ra làm 3 cấp độ: đục, bán trong, và trong mờ. Hiếm khi nào có một chiếc vòng trong suốt. Nếu có, thì giá trị của nó là cực kỳ lớn
Khi mua vòng cẩm thạch, chúng ta thường nghe giới thiệu về “cẩm thạch lý” và “cẩm thạch huyết”. Theo những người Hoa chơi vòng ngọc lâu năm, “lý” thực chất là từ tiếng Quảng, chỉ “màu xanh”. Nên khi người ta nói cẩm thạch lý nghĩa là cẩm thạch xanh, hay khi nói “chiếc vòng này xanh lý, nhiều lý” nghĩa là chiếc vòng này màu xanh, hoặc vòng trắng có pha nhiều màu xanh.
Ngoài ra, cũng có loại gọi là “cẩm thạch huyết“, người bán thường dùng từ này để chỉ những chiếc vòng màu vàng – đỏ, xanh-đỏ hoặc xanh-vàng. Thực chất, từ “huyết” có nghĩa là máu, hay màu đỏ.
Trong thực tế thì vòng ngọc cẩm thạch có đến 8 loại màu sắc khác nhau. Trong đó, được ưa chuộng nhất là loại màu lý và huyết, màu tím oải hương. Ngoài ra còn có màu cam, nâu, trắng, đen và xám.