Cây Lẻ Bạn (Tradescantia spathacea) – Cây Thuốc Quý Trong Đông Y

Thông tin chi tiết nhân biết cây

Cây sò huyết (hay sò tím, sắc màu, lẻ bạn, bạng hoa) là một loài thực vật có hoa trong họ Thài lài, tên khoa học là Tradescantia spathacea hoặc Tradescantia discolor. Loài này được Sw. miêu tả khoa học đầu tiên năm 1788. Cây có tác dụng làm cảnh và thuốc trong y học.

Tên gọi khác: Lẻ bạn, Sò huyết, Bạng hoa

Tên khoa học: Tradescantia spathacea Sw.
Tên đồng nghĩa: Rhoeo discolor (L'. He’r.) Hance
Họ: Commelinaceae (Thài lài)

Công dụng nổi bật của cây lẻ bạn

Cây lẻ bạn có nhiều tác dụng quý trong Đông y, bao gồm bổ máu, chữa ho, ho ra máu, ỉa chảy, lỵ trực khuẩn, đái ra máu, viêm khí quản và lao bạch huyết. Các bộ phận dùng chủ yếu là hoa và lá, có thể dùng tươi hoặc phơi khô.

1. Mô tả về cây lẻ bạn

Cây lẻ bạn là cây thảo sống lâu năm, cao từ 30 – 40 cm. Thân cây mập, nhẵn và không phân nhánh, với các dấu sẹo lá. Lá cây có hình dạng bẹ rộng ôm lấy thân, chiều dài từ 15 – 30 cm, rộng từ 3 – 5 cm. Lá dày, cứng, có màu lục ở mặt trên và màu tím tía ở mặt dưới. Các gân lá song song tạo vẻ đẹp đặc trưng cho cây.

• Cụm hoa: Mọc ở kẽ lá thành tán, bao bọc bởi hai mo lá giống như con sò. Hoa có màu trắng vàng, bao gồm 3 lá đài và 3 cánh hoa đều nhau. Hoa có 6 nhị gần bằng nhau và bầu có 3 ô.
• Quả: Quả nang, khi chín nứt thành 3 mảnh, bên trong chứa hạt có cánh ráp.

2. Phân bố và sinh thái của cây lẻ bạn

Lẻ bạn có nguồn gốc từ vùng nhiệt đới châu Mỹ và hiện đã được trồng rộng rãi ở nhiều khu vực nhiệt đới và á nhiệt đới trên thế giới. Ở Việt Nam, cây được trồng ở nhiều vùng từ đồng bằng đến vùng núi, đặc biệt ở những nơi có ánh sáng mạnh và đất khô cằn.

Cây lẻ bạn có khả năng chịu hạn tốt và dễ sống, phát triển khỏe mạnh ngay cả trên các loại đất nghèo dinh dưỡng. Với hệ rễ chắc khỏe, cây có thể phát triển thành bụi lớn và lan rộng. Cây ra hoa quả hàng năm và có thể nhân giống dễ dàng bằng cách tách nhánh hoặc gieo hạt.

3. Bộ phận dùng của cây lẻ bạn

• Hoa và lá: Là những bộ phận chủ yếu được sử dụng. Người ta thường thu hái hoa và lá quanh năm, dùng tươi hoặc phơi khô để làm thuốc.

4. Tính vị và công năng

• Tính vị: Cây lẻ bạn có vị ngọt nhạt, tính hàn.
• Công năng: Tác dụng chính của cây là thanh nhiệt, nhuận phế, hóa đờm, chống ho, lương huyết và giải độc.

5. Công dụng chữa bệnh của cây lẻ bạn

Cây lẻ bạn được sử dụng trong nhiều bài thuốc Đông y để chữa các bệnh như:

• Viêm khí quản cấp và mạn tính
• Ho gà
• Lao bạch huyết
• Chảy máu cam
• Lỵ trực khuẩn
• Đái ra máu

Liều dùng: 15 – 30g lá hoặc hoa dưới dạng thuốc sắc.

6. Bài thuốc dân gian từ cây lẻ bạn

• Chữa viêm khí quản mạn tính: Dùng 15g lá lẻ bạn kết hợp với 3g núc nác. Đem các dược liệu sắc lấy nước uống hằng ngày cho đến khi bệnh thuyên giảm.

Kết luận

Cây lẻ bạn (Tradescantia spathacea) không chỉ là loài cây cảnh đẹp mà còn có nhiều công dụng quý giá trong y học cổ truyền. Với khả năng chữa trị các bệnh về hô hấp và tiêu hóa, cây lẻ bạn xứng đáng là một loại dược liệu tiềm năng trong việc điều trị và phòng ngừa bệnh tật.