Nghiên cứu mới: Nấm ma thuật có tiềm năng điều trị trầm cảm

Theo báo cáo xuất bản trên tạp chí New England Journal of Medicine hôm 2/11, cuộc thử nghiệm do công ty dược phẩm COMPASS Pathways ở Anh tiến hành sẽ bắt đầu vào cuối tháng 12/2022. Đây là lần đầu tiên một thử nghiệm lâm sàng về chất gây ảo giác đạt đến giai đoạn 3, một trong những bước cần thiết cuối cùng trước khi thuốc thử nghiệm có thể đến Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) để được phê duyệt theo quy định.

Dự kiến sẽ có 956 người từ 14 quốc gia tham gia thử nghiệm - quy mô lớn nhất từ trước đến nay đối với liệu pháp này - trong thời gian khoảng hai năm rưỡi (kết thúc vào giữa năm 2025).

Trước đó, COMPASS Pathways đã hoàn tất thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 2 trên 233 người. Tất cả họ đều mắc chứng trầm cảm kháng điều trị, có nghĩa là từng được kê ít nhất hai loại thuốc chống trầm cảm tiêu chuẩn trước đây nhưng không có kết quả.

79 người trong số đó đã nhận được một liều psilocybin 25 miligram (mg); 75 nhận được 10 mg; và 79 nhận được 1 mg. Đây là một cuộc thử nghiệm "mù đôi", có nghĩa là cả người thực hiện và người tham gia nghiên cứu không rõ ai nhận được liệu pháp điều trị nào.

Theo Tiến sĩ Guy Goodwin, Giám đốc y tế của Compass Pathways và là tác giả chính của nghiên cứu, liều 1 mg được dùng để so sánh với các liều cao hơn, nhưng không giống như giả dược, ngay cả 1 mg psilocybin cũng có thể có một số tác dụng lên thần kinh.

Ban tổ chức đã sử dụng Thang đánh giá Trầm cảm Montgomery-Asberg (MADRS), một thước đo phổ biến về trầm cảm lâm sàng, để đánh giá những người tham gia trước và sau khi điều trị.

Kết quả cho thấy psilocybin dường như có tác dụng, ít nhất là trong ngắn hạn. Ba tuần sau khi điều trị, những người trong nhóm 25 mg đã giảm trung bình hơn 6,6 điểm so với những người trong nhóm 1 mg. Hơn 1/3 nhóm 25 mg phản ứng với điều trị (có nghĩa là điểm MADRS của họ giảm ít nhất 50%) và 29% đã thuyên giảm tình trạng bệnh vào tuần thứ ba.

Trong khi đó, điểm số của nhóm 10 mg không khác biệt đáng kể so với nhóm 1 mg, với lần lượt 19% và 18% phản ứng với điều trị, 9% và 8% thuyên giảm bệnh vào tuần thứ ba.

Ba tháng sau khi điều trị, 20% trong nhóm 25 mg vẫn cho thấy "phản ứng bền vững", có nghĩa là điểm số của họ đã giảm và vẫn ở mức thấp, so với 10% của nhóm 1 mg.

Mặc dù tỷ lệ người phản ứng tương đối thấp, nhóm nghiên cứu rất phấn khích trước kết quả. "Đây là nhóm bệnh nhân rất khó điều trị. Đối với các phương pháp can thiệp khác, chúng tôi nghĩ con số con thấp hơn nhiều", Tiến sĩ Steve Levine từ COMPASS Pathways, đồng tác giả của nghiên cứu, cho biết.

Báo cáo cũng lưu ý 3/4 số người tham gia đã gặp phải một số tác dụng phụ trong quá trình thử nghiệm, bao gồm đau đầu, mệt mỏi, buồn nôn hoặc chóng mặt vào ngày dùng thuốc, nhưng "hầu hết tác động đó đều nhẹ và không phải là điều đáng lo ngại".

Vấn đề mà nhóm nghiên cứu lo ngại là trong số 79 người ở nhóm liều cao 25 mg, hai người đã báo cáo ý định tự tử trong ba tuần sau khi điều trị. Hai người khác trong nhóm 10 mg cũng có trải nghiệm tương tự. Sau ba tháng, thêm ba người trong nhóm 25 mg muốn kết liễu cuộc đời. Tuy nhiên, Compass Pathways cho biết cả ba người này không có hành vi nào dẫn đến nỗ lực tự sát và đều có tiền sử muốn tự tử trước khi tham gia thử nghiệm.

"Rất khó để giải thích nguyên nhân vì số người có ý định tự tử trong nghiên cứu này rất thấp", Tiến sĩ Steve Zalcman từ Viện Sức khỏe Tâm thần Quốc gia Mỹ, người không tham gia vào nghiên cứu, cho biết.

Theo Compass Pathways, thử nghiệm giai đoạn 3 sắp tới sẽ chia 956 người tham gia thành hai nhóm. Trong nhóm 1 gồm 378 người, các nhà nghiên cứu sẽ so sánh tác dụng của một liều psilocybin 25 mg với giả dược thực sự giống như một viên đường. Điều này sẽ cho phép nhóm xác nhận tính an toàn của psilocybin.

Trong nhóm 2 gồm 568 người, những người tham gia sẽ nhận được hai liều psilocybin cách nhau ba tuần. Điều này sẽ tiết lộ liệu việc cung cấp nhiều liều có thể thúc đẩy phản ứng của người tham gia với liệu pháp và giúp hiệu quả kéo dài trong nhiều tháng hay không.

Psilocybin là một hợp chất gây ảo giác tự nhiên được tìm thấy trong hơn 200 loài nấm, đặc biệt là nấm ma thuật - tên gọi chung của nhiều chi nấm khác nhau như Copelandia, Gymnopilus, Inocybe, Panaeolus, Pholiotina, Pluteus và Psilocybe, trong đó Psilocybe cho tác dụng ảo giác mạnh nhất. Nói chung, các tác dụng của Psilocybin bao gồm hưng phấn, ảo giác về thị giác và tinh thần, thay đổi nhận thức, cảm giác sai lệch về thời gian và trải nghiệm tâm linh nhận thức được.