Trồng cây dược liệu mở hướng thoát nghèo từ cây sa nhân

Mở hướng thoát nghèo từ cây sa nhân

Theo Phó Bí thư xã Tung Chung Phố, trung tá Trần Xuân Khánh, sa nhân là cây thuốc quý, có giá trị kinh tế cao giúp điều trung, hòa vị, kích thích tiêu hóa... Ngoài công dụng làm dược liệu, cây sa nhân còn dùng triết xuất tinh dầu làm hương liệu gia vị thực phẩm, làm nước hoa, dầu gội... Đặc biệt, cây sa nhân dễ trồng, tận dụng được diện tích đất dưới tán rừng, tốn ít công chăm sóc, giá bán cao, cây trồng sau 2 - 3 năm bắt đầu cho thu hoạch và rễ cây lan tới đâu thì diện tích trồng tự nhiên được mở rộng tới đó; nếu chăm sóc tốt, có thể thu hoạch trong thời gian 10 - 12 năm. Ngoài hiệu quả kinh tế, cây sa nhân trồng dưới tán rừng còn giúp chống rửa trôi và xói mòn đất, góp phần bảo vệ tài nguyên rừng.

Gia đình ông Phào Seo Phà, dân tộc Mông, ở thôn Cán Hồ, xã Tung Chung Phố là một trong những hộ tiên phong trồng cây sa nhân. Sau hơn 4 năm trồng, trên 5.000 gốc sa nhân dưới tán rừng đã cho thu hoạch ổn định, thu nhập trên 200 triệu đồng/năm. Nhờ cây sa nhân mà từ một hộ nghèo trong thôn, ông Phà đã thoát nghèo, xây được ngôi nhà khang trang và mua sắm được nhiều vật dụng sinh hoạt cho gia đình. Ông Phà cho biết, so với các loại cây trồng khác, trồng cây sa nhân không phải làm cỏ mà chỉ phải bón phân một lần duy nhất vào lúc mới trồng, nên ít tốn chi phí đầu tư, hiệu quả kinh tế cao.

Từ hiệu quả bước đầu, đến nay gia đình ông Phà lại tiếp tục trồng thêm 7.000 gốc sa nhân nữa. Đặc biệt đến nay, nhiều hộ gia đình trong xã Tung Chung Phố đã mạnh dạn nhân giống và trồng dưới tán rừng với diện tích trên 10 ha, tất cả đều phát triển tốt. Điều này đã khẳng định với thổ nhưỡng và điều kiện đất đai ở Tung Chung Phố phù hợp với cây sa nhân, nhất là phù hợp với tập quán canh tác của đồng bào dân tộc thiểu số.

Ông Sền Quang Thảo, Bí thư xã Tung Chung Phố cho biết, sa nhân là cây dược liệu quý được trồng dưới tán rừng già, sau 3 năm thì bắt đầu cho thu hoạch. Hiện, năng suất trung bình của cây sa nhân đạt từ 100 - 200 kg quả khô/ha/năm. Với giá bán dao động từ 100.000 - 200.000 đồng/kg quả khô, cây sa nhân mang lại thu nhập khoảng 40 triệu đồng/ha. Cây sa nhân có giá trị kinh tế cao, phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng của địa phương, hứa hẹn sẽ trở thành cây xóa đói, giảm nghèo cho người dân nơi đây.

Thực tế, cây sa nhân không chỉ phát triển mạnh ở xã Tung Chung Phố mà đã trở thành cây thế mạnh của toàn huyện Mường Khương tập trung ở các xã vùng cao như: Nậm Chảy đã phát triển được 40 ha, xã Phìn Ngan trồng được 60 ha trên diện tích rừng trồng và rừng tái sinh ở một số thôn bản.

Diện tích cây sa nhân ở Mường Khương ngày càng tăng.

Sa nhân, Mè trê bà, Dương xuân sa - Amomum villosum Lour. (A. echinosphaera K. Schum.), thuộc họ Gừng - Zingiberaceae.

Sa nhân là loại cây mọc hoang rất nhiều ở vùng rừng núi, dưới tán cây râm mát, tiếng Tày còn gọi là mác nẻng, tiếng Thái là co nénh. Bộ phận dùng làm thuốc là hạt quả. Thu hái quả thường vào mùa hè, bóc vỏ quả lấy hạt bên trong, phơi hay sấy khô dùng dần.

Nhiều hộ đồng bào Mông thoát nghèo nhờ trồng cây sa nhân.

Sa nhân có nhiều loại, Đông y thường sử dụng chủ yếu là hai loài sa nhân tím và sa nhân trắng vì có giá trị dược liệu cao.

Theo y học cổ truyền, sa nhân có vị cay, mùi thơm, tính ấm, có tác dụng hành khí, hóa thấp, kiện tỳ, kháng khuẩn, kích thích tiêu hóa. Thường dùng chữa ăn không tiêu, đau bụng, đầy trướng, tiêu chảy, nôn mửa, an thai,...