Vì sao sâm Ngọc Linh tại Kon Tum chết hàng loạt?

Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Kon Tum, sau khi nắm được thông tin về việc hàng loạt cây sâm Ngọc Linh non bị chết, những ngày đầu tháng 6 vừa qua, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đã phối hợp với địa phương tiến hành kiểm tra 3,2 ha tại xã Măng Ri - huyện Tu Mơ Rông phát hiện tỷ lệ cây bị bệnh 30%.

Tại huyện Đắk Glei, trong số trên 13.500 cây sâm 1 năm tuổi của các hộ dân ở 2 xã Ngọc Linh và Mường Hoong thì có 2.200 cây đã bị chết, số còn lại (11.300 cây) có tỷ lệ cây bị nhiễm bệnh khoảng 35 đến 40%.

"Hàng loạt cây sâm Ngọc Linh non có triệu chứng điển hình vết đốm hoặc chấm dạng nhúng nước sôi nằm trong phiến lá hoặc mép lá xuất hiện chủ yếu ở cây sâm 1 năm tuổi. Vết bệnh lan dần vào làm cho lá bị thối nhũn và gục xuống. Bệnh lan dần vào phần thân; đa số cây có bộ rễ chưa bị thối. Xác định cây Sâm Ngọc Linh trên các vườn đã kiểm tra bị nhiễm bệnh chết rạp", đại diện Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn Kon Tum thông tin.

Nguyên nhân gây bệnh được xác định là do các loại nấm (Phoma glomerata, nấm Rhizoctonia solani và nấm Phytophthora sp) gây ra. Trong thời gian từ tháng 3 đến nay, tại khu vực trồng Sâm Ngọc Linh có lượng mưa nhiều, thường xuyên có sương muối, trời âm u, ẩm độ cao tạo điều kiện cho các loại nấm bệnh phát sinh, phát triển mạnh. Đa phần các vườn không có lưới che, nên khi cây Sâm còn nhỏ gặp mưa lớn tạo vết thương và qua đó nấm bệnh xâm nhập.

Trước thực trạng trên, Chi cục Trồng trọt và bảo vệ thực vật Kon Tum đã có văn bản gửi UBND huyện Tu Mơ Rông hướng dẫn các biện pháp quản lý sinh vật gây hại trên cây Sâm Ngọc Linh.

UBND tỉnh Kon Tum cũng đã giao Sở Nông nghiệp và phát triển Nông thôn phối hợp với Sở Khoa học công nghệ kiểm tra, nắm bắt tình hình trồng, chăm sóc sâm Ngọc Linh trên địa bàn, kịp thời có giải pháp hỗ trợ, hướng dẫn người dân, doanh nghiệp thực hiện các biện pháp phòng trừ sâu bệnh hại, giảm thiểu tối đa thiệt hại do sâu bệnh hại gây ra.

Ngoài ra, Sở phải nghiên cứu, trao đổi kinh nghiệm trồng, chăm sóc sâm Ngọc Linh của tỉnh Quảng Nam để có giải pháp hướng dẫn người dân phù hợp.

Sâm Ngọc Linh được coi là cây trồng xóa đói giảm nghèo cho đồng bào dân tộc thiểu số tại tỉnh Kon Tum, mặc dù có lợi nhuận cao nhưng hiện tại người dân, nhất là hộ nghèo khó trồng được cây sâm Ngọc Linh bởi vốn đầu tư ban đầu quá lớn, ước tính để trồng 1 ha cần số vốn từ 10 - 13 tỷ đồng.

Việc hàng ngàn cây sâm Ngọc Linh non bị chết trong thời gian vừa qua khiến không ít hộ gia đình đang trồng loại cây này đối mặt với khó khăn.

Hiện nay, Kon Tum đã quy hoạch trên 31.700 ha diện tích trồng sâm Ngọc Linh, trong đó diện tích vùng lõi có khả năng trồng sâm gần 17.000 ha.

Địa phương này đặt mục tiêu phấn đấu đến năm 2025, trồng hết diện tích khoảng trên 9.000 ha theo quy hoạch với quy mô công nghiệp; hàng năm khai thác bình quân 800 ha và thực hiện trồng mới trên toàn bộ diện tích đã khai thác, đưa cây sâm Ngọc Linh trở thành cây mũi nhọn trong việc phát triển kinh tế của Kon Tum; đa dạng hóa sản phẩm tinh chế từ sâm Ngọc Linh phục vụ nhu cầu trong nước và xuất khẩu.

Nấm (Phoma glomerata) Bệnh tàn rụi do nấm phoma gây ra là một bệnh mới, nhưng hiện đang có tác động kinh tế đáng kể trong các vùng trồng xoài. Các triệu chứng nêu trên phát sinh từ loài nấm có tên khoa học là Peyronellaea glomerataa, trước đây được gọi là phoma glomerata, cái tên mang đến cho bệnh này cái tên bệnh thường gọi như thế. Đây là một loài nấm phổ biến và hiện diện ở khắp nơi, thường tồn tại trong đất và trên các loài nguyên liệu trồng trọt còn sống hoặc đã chết khác nhau (hạt, quả, rau) mà không có biểu hiện bất cứ triệu chứng nào. Loài nấm này cũng có thể được tìm thấy ở môi trường trong nhà như trên các loại gỗ, xi măng, bề mặt sơn dầu và giấy. Loài nấm này thường được coi là loài xâm thực thứ cấp của các mô đã bị nhiễm bệnh. Tuy nhiên, ở một số cây ký chủ của loài nấm, và trong một số điều kiện môi trường nhất định, (thời tiết ẩm và nhiệt độ tăng cao), nó lại gây ra bệnh ở cây. Loài nấm này phát triển thuận lợi nhất ở nhiệt độ từ 26°C đến dưới 37°C.