Công dụng và tác dụng, bài thuốc đông y chữa bệnh từ cây Dành Dành

Cây Dành dành - Gardenia augusta (L.) Merr. (G. jasminoides Ellis), thuộc họ Cà phê - Rubiaceae.

Hình ảnh một cây cảnh, Cây Dành dành - Gardenia augusta

Theo Đông Y, chi tử vị đắng, tính lạnh, có tác dụng thanh nhiệt, lợi tiểu, giải độc, tiêu viêm, cầm máu, hạ huyết áp. Nghiên cứu của Tây y lại chứng minh trong quả Dành Dành chứa các glucozit như: gardenosid, gen-tiobiosid, geniposid, crocin; tanin, tinh dầu, pectin, D-sitosterol, D-mannitol, nonacosan. Lá chứa một hợp chất có khả năng diệt nấm. Hoa chứa nhiều hợp chất, trong đó có axit gardenic và axit gardenolic B.

Vì thế Dành Dành thường có mặt trong các bài thuốc chữa chứng khô miệng, mắt đỏ, da vàng, tiểu tiện khó khăn, họng đau, thổ huyết, chảy máu cam... Nước sắc Dành Dành cũng có tác dụng kháng khuẩn đối với một số vi trùng.

Những bài thuốc chữa bệnh dùng dược liệu Dành Dành

Mất ngủ, bồn chồn nóng ruột: Rang 10 quả Dành Dành và một ít đậu đen, rồi cho vào 2 bát nước, đun cạn còn nửa bát, để nguội, uống trong ngày.

Chữa bỏng: Đốt quả Dành Dành thành than, hòa với lòng trắng trứng, bôi vào vết thương.

Viêm mắt đỏ: Lấy quả Dành Dành và kim cúc mỗi vị 9g, cam thảo 3g, tất cả sắc với nước, uống trong ngày.

Bong gân: Qủa Dành Dành đem giã nát, tán thành bột, trộn với nước và một chút rượu thành bột dẻo, đắp lên chỗ bị bong gân rồi băng lại. Khoảng 3 - 5 ngày thay thuốc 1 lần. Nếu chỗ bị bong sưng tấy thì mỗi ngày thay thuốc 1 lần.

Tiểu ra máu: Sao đen 50g hạt Dành Dành, sắc với nước, uống ngày 1 thang.

Đại tiện ra máu: Lấy 30g quả Dành Dành sao đen, tán nhỏ thành bột. Mỗi ngày dùng 10g, uống với nước ấm. Nếu bị kiết kỵ ra máu cũng có thể uống được.

Mụn nhọt: Lấy 12g quả Dành Dành, 15g bồ công anh, 8g kim ngân hoa sắc với nước, uống mỗi ngày 1 thang, liên tục trong 7 ngày.

Chảy máu cam: Dùng quả Dành Dành và lá trắc bá mỗi vị 9g, cùng với 15g sinh địa, 15g rễ cỏ tranh sắc với nước, uống trong ngày. Hoặc lấy quả Dành Dành đốt cháy, thổi vào mũi. Rễ Dành Dành, rễ cỏ tranh, lá sen, mỗi thứ 12g sắc với nước uống.

Thổ huyết: Sao khô 20g quả Dành Dành, 20g hoa hòe, 20 sắn dây, tán nhỏ thành bột, cho thêm một tí muối, rồi hòa với nước uống.

Bí tiểu tiện, sỏi tiết niệu: Lấy rễ Dành Dành, cỏ mã đề, kim tiền thảo, mỗi thứ 12g, sắc với nước, uống mỗi ngày 1 thang, liên tục trong 10 ngày.

Viêm bàng quang cấp: Lấy 16g quả Dành Dành, 20g bạch mao căn, 12g đông quỳ tử, 8 g cam thảo, sắc với nước, chia làm 3 lần, uống trong ngày.

Vàng da, vàng mắt: Lấy 16g Dành Dành, 12g hoàng bá, 4 g cam thảo, sắc với nước uống trong ngày. Hoặc lấy 12g quả Dành Dành, 24g nhân trần, sắc với 600ml nước, còn 100ml, chia làm 3 lần, uống trong ngày.

Viêm gan, nhiễm trùng, vàng da: Dùng 15 quả Dành Dành rang vàng, 20 bông mã đề, 1 bát đậu đỏ, sắc với 2 bát nước, còn 1 bát, gạn ra uống. Hoặc dùng 9g quả Dành Dành, 18g nhân trần, 6g đại hoàng, sắc với nước, uống trong ngày.

Viêm phổi: Lấy 30g hạt Dành Dành, 3g đào nhân, 3g phèn chua, trộn lẫn, nghiền thành bột, hòa với giấm bôi lên ngực.

Béo phì: Lấy 15g hạt Dành Dành, 10g hoa mào gà đỏ, 30g hạt bo bo, sắc với nước, uống ngày 1 thang.

Viêm thận cấp: 15g hạt Dành Dành, 40g Bồ công anh, 30g hoạt thạch, sắc với nước, uống ngày 1 thang.