1. Giới thiệu
Ngày 31/7/2025, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã chính thức công bố giống cây dược liệu mới: dương đề nhăn Ms Nữ Hoàng (Rumex crispus L.), còn gọi là Sâm Nữ Hoàng hay Nữ Hoàng Hồng Sâm. Đây là thành quả nghiên cứu của GS.TS Võ Thị Ngọc, một trong những nhà khoa học xuất sắc toàn cầu.
Cây Ms Nữ Hoàng được kỳ vọng trở thành sản phẩm chủ lực trong ngành dược liệu Việt Nam, có khả năng cạnh tranh trực tiếp với các loại sâm nhập khẩu nhờ lợi thế giàu hoạt chất chống oxy hóa, thời gian sinh trưởng ngắn và chi phí canh tác hợp lý.
2. Đặc điểm thực vật học
Tên khoa học: Rumex crispus L.
Họ thực vật: Polygonaceae (rau răm).
Đặc điểm hình thái:
Thân thảo, cao khoảng 1 – 1,5 m.
Lá mọc từ gốc, thuôn dài, mép lá gợn sóng (nên gọi là “curly dock”).
Hoa mọc thành chùm ở ngọn, màu xanh nhạt, khi khô chuyển nâu.
Rễ củ phát triển mạnh, màu vàng nâu, giàu dược tính.
Loài cây này vốn phân bố rộng rãi ở châu Âu, châu Á ôn đới và Bắc Mỹ. Khi du nhập và được nghiên cứu tại Việt Nam, nó đã được chọn lọc, phát triển thành giống cây dược liệu mới – Ms Nữ Hoàng, phù hợp nhiều vùng khí hậu trong nước.
3. Thành phần hóa học nổi bật
Kết quả phân tích từ Viện Dược liệu và Viện Kiểm nghiệm An toàn vệ sinh thực phẩm Quốc gia cho thấy, cây Ms Nữ Hoàng chứa nhiều hợp chất sinh học quý giá:
Trong củ:
2,3% saponin toàn phần
14,4% polysaccharid
13,6% polyphenol
0,4% flavonoid
Trong lá:
7,4% saponin
7% polysaccharid
14,4% polyphenol
0,5% flavonoid
Ngoài ra, cả lá và củ đều giàu vitamin C, vitamin K, phosphor, acid amin, rất cần thiết cho sức khỏe.
Điểm khác biệt quan trọng:
Cây Ms Nữ Hoàng không chứa ginsenosides (chất đặc trưng của các loại Panax như sâm Ngọc Linh, sâm Hàn Quốc).
Thay vào đó, lại vượt trội về polysaccharid, polyphenol, flavonoid – ba nhóm chất nổi tiếng với khả năng chống oxy hóa, tăng cường miễn dịch, bảo vệ tim mạch và làm đẹp da.
4. Công dụng y học và ứng dụng hiện đại
4.1. Theo y học cổ truyền và kinh nghiệm dân gian
Loài Rumex crispus từ lâu đã được biết đến trong y học dân gian phương Tây và Á Đông:
Rễ có tác dụng nhuận tràng nhẹ, giải độc gan, lợi tiểu.
Lá dùng ngoài giúp giảm ngứa, chữa viêm da, làm se da.
Nhiều nơi sử dụng rễ phơi khô để tăng cường máu huyết nhờ giàu sắt.
4.2. Theo nghiên cứu hiện đại
Các hoạt chất trong cây Ms Nữ Hoàng có thể phát triển thành nhiều dòng sản phẩm:
Thực phẩm chức năng: trà thảo dược, viên nang chiết xuất polyphenol, đồ uống bổ sung năng lượng.
Dược mỹ phẩm: serum, kem dưỡng chống lão hóa, sản phẩm chăm sóc da.
Dược phẩm hỗ trợ: tăng sức bền, hỗ trợ phục hồi sau bệnh, sản phẩm dành cho người cao tuổi.
5. Ưu thế canh tác và tiềm năng kinh tế
Thời gian sinh trưởng: 12 – 18 tháng, ngắn hơn nhiều so với sâm Ngọc Linh (5 – 7 năm).
Năng suất:
12 tháng đạt 1,6 – 2,4 tấn/ha.
16 – 18 tháng đạt 2,9 – 5,6 tấn/ha.
Chi phí hợp lý: dễ trồng ở nhiều vùng khí hậu Việt Nam (miền núi phía Bắc, Tây Nguyên).
Giá trị so sánh: sâm Ngọc Linh khô có giá 80 – 100 triệu/kg, sâm Hàn Quốc 4 – 6 triệu/kg, trong khi “sâm Nữ Hoàng” có giá thành thấp hơn, dễ mở rộng diện tích canh tác, đủ sức cạnh tranh cả trong và ngoài nước.
Công ty TNHH Lương thực Ms Thiên Ngọc đã mở 6 vườn ươm tại Đồng Tháp, TP.HCM, Lâm Đồng, Gia Lai, Lào Cai và Hà Nội, sản xuất khoảng 300.000 cây giống/vụ, hỗ trợ 50% giá giống, cung cấp kỹ thuật và bao tiêu sản phẩm.
6. Kết luận
“Sâm Nữ Hoàng” – cây dược liệu mới của Việt Nam – hội tụ cả giá trị y học lẫn tiềm năng kinh tế. Với chiến lược quy hoạch bài bản, sự chung tay của Nhà nước, doanh nghiệp và nhà khoa học, cây Ms Nữ Hoàng hoàn toàn có thể trở thành sản phẩm quốc gia chủ lực, góp phần xóa đói giảm nghèo, nâng tầm vị thế dược liệu Việt Nam trên bản đồ thế giới.
Facebook Conversations