Sự thực về cây xạ đen chữa bệnh ung thư, cách nhận biết đúng cây xạ đen

Cây xạ đen – tác dụng thực tế và sự nhầm lẫn trong sử dụng

Xạ đen vốn là loài cây mọc tự nhiên ở những đồi khô hạn rừng thưa hoặc các bờ bụi ven nương rẫy. Cây khá phổ biến ở các tỉnh trung du và miền núi thấp, tập trung chủ yếu ở tỉnh Hòa Bình. Đây cũng là nơi có khí hậu phù hợp nhất nên sự phát triển của cây xạ đen cũng như những dưỡng chất trong cây có công dụng hiệu quả hơn cả.

Theo Đông y, cây xạ đen có vị đắng chát, tính hàn, có tác dụng thông kinh, lợi tiểu, chữa ung nhọt, lở loét, tiêu viêm, mát gan mật, giảm tiết dịch và tăng cường sức đề kháng cho cơ thể. Từ những công dụng tuyệt vời đó mà xạ đen được nhiều người tin tưởng và sử dụng. Tuy nhiên không phải ai cũng biết rõ hình thái của loại cây này. Trong thực tế, rất nhiều đã sử thu hái và sử dụng nhầm lẫn X với cây Thanh giang đằng bởi hình dáng bên ngoài của chúng rất giống nhau. Vì vậy, để là người tiêu dùng thông thái, chọn mua đúng loại Xạ đen, chúng ta cần phải phân biệt  được 2 loại cây này thông qua đặc điểm, hình thái của cây như sau:

Cây xạ đen có tên khoa học là Ehretia asperula Zoll. & Mor. thuộc họ Vòi voi – Boraginaceae với những đặc điểm thực vật như sau: Cây bụi nhỏ đôi khi mọc trườn, dài trong khoảng 1-3m. Phiến lá hình bầu dục thon, dài 4-10cm, rộng 2-5cm, mép lá có răng thưa hay nguyên, gân phụ 5- 6 cặp; cuống lá dài 1,7cm. Cụm hoa là chùm tụ tán ở chót nhánh, có vài lá nhỏ ở đáy, nhánh dài; dài có lông, thùy 5, cao 1,5mm; vành có ống ngắn; nhị 5 thò ra khỏi cánh hoa; bầu không lông, quả tròn, to 4- 5mm, có 4 rãnh mờ, hạt 4. Ra hoa tháng 7-8, ra quả tháng 11-12. Cây mọc tự nhiên ở bờ rào lùm bụi, ven rừng. Khá phổ biến ở các tỉnh vùng núi và trung du ở nước ta.

Trong khi đó, cây thanh giang đằng có tên khoa học là Celastrus hindsii Benth. et Hook., thuộc họ Dây gối Celastraceae, ở một số nơi cũng được gọi là cây Xạ đe, được dùng để điều trị viêm gan, xơ gan, kinh nguyệt không đều và bệnh lậu. Loại cây này có lá mọc so le, phiến hình bầu dục xoan ngược, thường có 7 cặp gân phụ, bìa có răng thấp, mặt lá không có lông, lá không rụng theo mùa, cuống lá dài 5 - 7mm. Cụm hoa hình chùm ở ngọn, hay ở nách lá dài 5 – 10 cm. Cuống hoa  dài 2 - 4mm. Hoa mẫu 5, nhị 5 xen giữa các cánh hoa, hoa cái có bầu 3 ô. Quả nang hình trứng dài khoảng 1 cm, khi chín mở thành 3 mảnh, hạt có áo hạt màu hồng, thường ra hoa tháng 3 - 5; Ra quả tháng 8 - 12. 

Thực hư về tác dụng chữa ung thư của cây xạ đen

Trong khi ung thư vẫn là bài toàn khó giải đối với y học thì những năm gần đây lại rộ lên nhiều lời đồn thồi về tác dụng của xạ đen có thể chữa khỏi bệnh ung thư. Khởi nguồn từ câu chuyện của một lương y đến từ Kim Bôi – Hòa Bình đã dùng bài thuốc có cây xạ đen chữa bệnh ung thư thành công đã khiến người người truyền tai nhau về khả năng thần kỳ của loại cây này. Từ đó lời đồn đại về loài “cây thần thánh” này được lan rộng khắp nơi. Cũng vì thế mà từ những năm 2000 loại cây này được rất nhiều người ráo riết tìm mua, từ những người bệnh cho đến những người nhà bệnh nhân rồi cả những thương lái buôn…

Tuy nhiên, cho đến nay chưa có một thực nghiệm khoa học nào chứng minh tác dụng sinh học và kiểm tra độc tính của cây xạ đen nên chưa thể nói cây này có thể dùng để hỗ trợ hoặc chữa được ung thư. Mặt khác nhiều ý kiến chuyên gia, trong đó có Giáo sư Phạm Thanh Kỳ- nguyên là Hiệu trưởng Trường Đại học Dược khoa Hà Nội cũng khẳng định: Lá cây Xạ đen chỉ có tác dụng chống viêm đơn thuần. Tác dụng chữa bệnh ung thư - nhất là ung thư gan, chỉ là những tin đồn thất thiệt không có cơ sở. Hiện nay, chưa có bất cứ tài liệu khoa học nào nói về tác dụng chữa bệnh ung thư của cây Xạ đen được công bố cũng như chưa được một cơ quan có thẩm quyền nào trong ngành y tế xác nhận. Vì vậy, người bệnh cần nhìn nhận tác dụng chữa bệnh của cây Xạ đen một cách khoa học, không nên tin vào những lời đồn đại không có căn cứ và nên sử dụng xạ đen một cách đúng đắn, có chọn lọc.